Yemek Üretim Tesisleri Yağ Tutucu

        Yemek üretim tesislerinde meydana gelen atıksular için de, yemek üretim tesisi olan işletmelerden kanal gideri öncesine yağ tutucu kurmaları istenir. Bu konu ile ilgili yönetmelik maddesi İski AKDY Madde 12-(17) "Yemek üretim işletmeleri ile liftli yıkamacılar yağ tutucu kurmak zorundadır." şeklindedir.

        Burada, yağ tutucu olarak istenilen şeyden maksat şudur: Öz kütle farkından dolayı, öz kütlesi hafif olan yağ, su ile karıştığında hemen yağın üstüne çıkar ve birikmeye başlar. Yağın bu özelliğini kullanmak üzere dizayn edilen basit fiziksel ayırıcı sistemler ile, yağın ayrı bir haznede birikmesi sağlanır ve belirli periyotlarla biriken yağ toplanarak, yağın kanala gitmesi önlenir. İstenmeyen yağların kanalizasyona gitmesi, kanal tıkanmalarına sebep olmakta ayrıca biyolojik arıtma tesislerinin arıtma maliyetlerini artırma ve arızalanmalarına sebep olmak gibi çok çeşitli aksaklıklara yol açmaktadır. Basit bir önlem olan yağ tutucu, kanal giderinden önce zemine yerleştirilerek kullanılabilir. Biriken yağ aralıklarla temizlenmeli, ve boşaltılmalıdır.

    

    

Şekil - Kabaca çizilmiş basit bir yağ tutucu ve çalışma mantığı

    Yukarıdaki şekilde görüldüğü üzere, yemek üretim sahasında oluşan yağlı sular sol taraftaki bağlantıdan yağ tutucuya girer. Yağlı sular perde şeklinde, ancak altından geçebilecekleri bir engelle karşılaşır. Alt taraftan geçen yağlı sular sağ tarafta "yağsız su" diye gösterilen kanal çıkışına geçmek için yine ikinci bir perdelemenin altından geçmek zorunda kalır. Yağ seperatörü olarak da adlandırılabilen bu sistem ile, su akış halinde iken yağlı suyun akışı, yağ tutucunun dip kısmından sağlanmakta; böylece de, öz kütlesi sudan daha hafif olan yağın seperatörün üst kısmında toplanması sağlanmaktadır. Zamanla orta kısımda, suyun yüzey kısmında yağ tabakası oluşur ve yağ birikir. Belli aralıklarla yağ tutucunun bu kısmı elle temizlenir ve yağ boşaltılır. Böylelikle kanala giden atık sudaki yağ oranı sıfıra yakın bir seviyeye iner.

    

    Biriken ve toplanan bu atık yağlar, 12 Temmuz 2019 Cuma tarihli Sıfır Atık Yönetmeliği uyarınca; yetkili bertaraf tesisine gönderilmek zorundadır. Bu bertaraf tesislerinin izin lisans belgelerinde, 20 01 08 atık koduyla belirlenen "Biyolojik olarak bozunabilir mutfak ve kantin atıkları" ile yönetilen bir bertaraf tesisi olması zorunluluğu vardır. 

    

    Bu nitelik kodu ile yetkilendirilmiş bertaraf tesislerinin güncel listelerine ulaşmak için burayı tıklayın. Açılan penceredeki sorgulama kısmında, sol alt sekmedeki Atık Kodları bölümünden 20 01 08 "Biyolojik olarak bozunabilir mutfak ve kantin atıkları" nı seçerek sorgulama yapabilirsiniz.

    

    Bu konuda Çevre Bakanlığındaki mevzuatta net bir açıklama ve denetim olmadığı için sahadan gördüğümüz kadarı ile söz konusu bertaraf farklı nitelikli bertaraf tesislere de yapılmaktadır. Bu konuda bir müeyyide ve/veya para cezası ile karşılaşılmamıştır.

    Her ne kadar ilçe belediyeleri tarafından evlerde kullanılan atık yağların kaynağında toplanmasına dair çalışmalar yapılıyor ve bu atık yağlar toplanıyor olsa da, kanaatimce, yağlı suların çevreye verdiği zararlar göz önüne alındığında; her inşaatın, daha proje aşamasında iken toplu kanal giderlerine koyulmasının zorunlu olması gereken yağ tutucu, iski AKDY'ne göre sadece yemek üretim tesisleri olarak faaliyet gösteren işletmeler için zorunludur. Evler ve konutlar için böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır.