(Görsel Kaynak : sdshengya.en.made-in-china.com)
Kanal iştirak bedelinin tanımı şu şekilde yapılabilir: Kanal katılım (iştirak) bedeli ,yapılara ait atık suların uzaklaştırılması için gerekli parsel bacası, rabıt, kanalizasyon, arıtma tesisi ve benzeri bütün altyapı tesislerinin yapım maliyetine iştirakin, katılımın ücretidir. (Bu tanım İski tarifeler yönetmeliğinde geçmektedir)
Kanal katılım bedeli ya da kanal iştirak bedeli olarak adlandırılan bu ücret tek sefere mahsus talep edilen bir tutardır. İski'ye gsmr görüşü, atıksu ya da ruhsat görüşü için (hepsi gsmr görüşü başvurusunun diğer isimleridir) başvuru yapan firmaların işlemleri için bu bedelin ödenmiş olması lazımdır.
Bu bedel tek sefer için alınan bir iştirak bedeli olduğu için aslında binanın mal sahibine aittir. Aslında kiracı olan bir işletmenin bu bedeli ödemesi adil bir hareket olmaz; çünkü kiracı olan firma o binadan taşındığı zaman yerine başka bir gayri sıhhı müessese sınıfına giren işletme gelip de yine gsmr görüşü başvurusunda bulunduğunda, söz konusu yapıdan bu bedelin alındığı görüleceği için ücret tekrar talep edilmez. Bu sebeple, bu bedel her halükarda mal sahibine aittir. Bu gerçeğe rağmen mal sahibi bu bedelin ödenmesini kiracısından isteyebilir. Bu, mal sahibi ve kiracı arasındaki ahlak ve adalet anlayışına göre değişiklik gösteriyor. Bazen kanal katılım bedelini gerçekten mal sahibi öderken, bir çok durumda bu görüş için acelesi olan firmaların bu bedeli kendisinin de ödediğini görebiliyoruz.
Daha önceki yazılardan da görülebileceği üzere, faaliyetinden endüstriyel nitelikli atık su kaynaklanmayan firmaların İski'den gsmr görüşü aldıklarından, endüstriyel nitelikli atık su kaynaklanan firmaların ise deşarj izin belgesi aldıklarından ve bu deşarj izin belgesinin, gsmr görüşü yerine de geçtiğinden bahsedilmişti. Bahsedilen bu her iki durumda da (endüstriyel atık su kaynaklansa da, kaynaklanmasa da) İdare nihai görüşü verebilmek için kanal katılım bedelinin ödendiğini görmek zorundadır.
Aslında İski İdaresine görüş başvurusunda bulunan firmanın, başvuru esnasında, kanal katılım bedelinin ödendiğine dair bir yazıyı da getirmesi İski AKDY yönetmeliği tarafından, Madde (10)-2- 5. Maddede zikredilmektedir. Fakat sahadan edinilen tecrübeye göre , kanal katılım ya da iştirak bedeli yazışmasının, gsmr başvurusu dilekçesi sonrası başladığı ve firmanın bulunduğu ilçe şubesine yazılarak tahkik ettirildiği görülmektedir.
İski görüşü başvurusu sonrası, İdare kanal katılım bedelini firmanın bulunduğu ilçenin ilgili şube müdürlüğüne yazı ile sorar. İlgili ilçenin idaresi arşiv taraması yaparak bedelin tahsil edilip edilmediğine bakar, tahsil edildiğini görürse bunu nihai görüşü yazacak olan birime yazı ile bildirir. Bu arada, yeni binalardan kanal katılım bedelinin daha imar ruhsatı aşamasında tahsil edildiği, bu yüzden yeni binaların çoğunda bu bedelin zaten ödenmiş olduğunu da hatırlatalım.
Eğer ödenmediği görülürse işletmenin bulunduğu kapalı alanın metre karesi ölçülür ve kanal katılım bedeli hesaplanır. Binanın mal sahibinden tahsil edilmeye çalışılır. Bu süreçte, bedel ödendiğinde ilgili birime ödendi yazısı gider ve diğer işlemlerin ardından gsmr görüşü ya da deşarj izin belgesi firmaya teslim edilir.
Not: Gsmr görüşleri A4 üzerine basılı olarak posta ile firma ve ilgili belediye ya da organize sanayi bölgesi yönetimine iletilirken, deşarj izin belgesinin renkli baskısı firma yetkilisi tarafından elden teslim alınır.
