Liftli yıkamacılar/Motor yıkama yağlama

    Liftli yıkamacılar ya da motor yıkama yağlama ünitesi olan araç/oto yıkamacılar, meydana gelen endüstriyel nitelikli atık sularını oto üst yıkamacılarda olduğu gibi sadece ızgara ve çöktürme inşa ederek kanala veremezler. Bu gibi işletmeler, atık sularındaki yağların kanala gitmemesi için yağ tutucu veya bir başka ifade ile yağ separatörü ihtiva eden bir fiziksel arıtma ünitesi kurmak zorundadırlar. Bu işletmelerde genellikle araçları kaldırıp, motor yağı değişimleri ve bakımlarını, temizlemesini yapabilmeleri için lift bulunur. Bu yüzden liftli yıkamacılar olarak da anılırlar. Bazen liftin yaptığı işi zemindeki bir kanal da yapar bu yüzden liftli kaldırma sistemi bulunmak zorunda değildir. Bilhassa motor yağları, gıda yağlarına göre çok daha kirlidir. Bu yoğun yağ biyolojik arıtma tesislerindeki bakterilerin ölümüne sebebiyet verir. Aynı zamanda sadece ızgaraların ve sıyırıcıların olduğu ön arıtma tesislerine geldiğinde doğrudan denize gideceğinden deniz yaşamını da tehdit eder. Yağlar kanalları da tıkamakta ve büyük alt yapı masraflarına sebep olmaktadır. Motor yıkamacıların yağ separatörü kurma zorunluluğu ile alakalı ilgili yönetmelik maddesi İski AKDY Madde 12-(17) "Yemek üretim işletmeleri ile liftli yıkamacılar yağ tutucu kurmak zorundadır." şeklindedir.

    

    Burada kurulması istenen sistem de yemek üretim tesisleri için istenen yağ tutucu gibi, yağın öz kütlesinin sudan hafif olması esası ile çalışır. Yönetmelik uyarınca, yönetmelikte sadece "yağ tutucu" ibaresi geçtiği için, liftli yıkamacılardan istenen yağ tutucu, yemek üretim tesislerinde olduğu gibi basit, tek gözlü, konvansiyonel bir yağ tutucu sistemi olabileceği gibi fiziksel arıtma diyebileceğimiz çok gözlü, ve sadece suyun kendi cazibe akışı ile yetinmeyip, atık suyu dengeleme tankında biriktirip pompa vasıtası ile yağ seperatörüne aktaran sistemler de olabilir. Motor yıkama yapan liftli yıkamacılar için ekseriyetle tek gözlü basit bir yağ tutucu yetmez, dengelemenin de olduğu ikinci bir sistem kurulur. Çünkü liftli yıkamacılarda, yemek üreticilerine göre hem daha fazla atık su meydana gelmekte hem de atık sudaki yağ yükü yemek üretim tesislerine göre çok daha fazladır. Bunda yemeklik yağ ile motor bakım yağlarının nitelik farkı da çok etkilidir. Özetle basit bir yağ tutucu liftli yıkamacıların işini görmeyeceği için, çok gözlü bir fiziksel arıtma denilen bir yağ seperatörü sistemi kullanılır. (Bakınız: Şekil 1)

Şekil 1- Kaba hatları ile gösterilmiş bir yağ separatörü (fiziksel arıtma, yağ tutucu, yağ separatörü)

    

    Motor yıkama yağlamadan gelen endüstriyel nitelikli atıksular öncelikle zeminde inşa edilmiş sızdırmaz bir dengeleme tankında muhafaza edilir. Atıksular buradan sabit bir pompa vasıtası ile yağ seperatörünün giriş kısmına pompalanır. Sabit pompa olması bir zorunluluktur. Seyyar pompa olması halinde suistimale açık bir hal oluşacağından pompa sabit bir hat üzerinde olmalıdır.  İlk haznenin dibinde oluşabilecek her türlü çökelme için tahliye borusu vardır. Buradan tahliye edilir. Atık su, basit yağ tutucuda olduğu gibi öz kütle farkı ile 4.gözden kanal çıkışına varıncaya kadar üst kısımlarda birikir. Çünkü yağın öz ağırlığı sudan hafiftir ve yağ hep su üstüne çıkar. Burada asıl birikme 2.gözün üst kısmında yağ tabakası şeklinde oluşur, ve buradan tahliye edilir, alınır. Kanal çıkışa ulaşan su, büyük oranda yağdan arınmış sudur.

    İşletme motor yıkama yağlamanın yanında araç üst yıkama yapıyorsa bu durumda da yine fiziksel yağ separatörü kurmak zorundadır. Bu halde oto üst yıkamadan kaynaklanan suları da yağ separatöründen geçirmek zorunda değildir. Oto üst yıkamadan kaynaklanan sular için ızgara ve çöktürme yeterlidir. Fakat firma yine de sistemini araç üst yıkama sularının da yağ separatörüne geleceği şekilde kurmuşsa da problem olmaz. Bu şekilde de atıksuları için yeterli önlemi almış olacaktır. Tabi bu sefer daha fazla suyu pompa ile basmak ve fiziksel arıtmayı daha çok kullanmak zorunda kalacağından ekonomik olmayacaktır.

    Eskiden bu tür fiziksel arıtmalar  muntazam aralıklarla numune alınan yerlerdendi. Ve fiziksel arıtmanın çıkışındaki arıtılmış atıksuyun kimyasal oksijen ihtiyacı, pH, Yağ ve Gres ve Askıda Katı Madde parametrelerine bakılırdı. Fakat güncel İski AKDY'ne göre bu tür faaliyetlerden numune alınmaz. Sistemin kurulu ve çalışır vaziyette olması istenir ve bu doğrultuda kontroller yapılır. Yeni yönetmelik ile yapılan bu değişiklik motor yıkama ve yağlamacıların işini çok daha kolaylaştırmıştır.

    Motor yıkamacılarda bu sistem düzgün çalıştırıldığında, atık motor yağı düzenli olarak biriktirilir. Atık motor yağı geri dönüşüm tesislerinde tekrar kullanılabilir hale getirilerek, ekonomiye kazandırılmaktadır.

    

    Ayrıca Çevre Bakanlığınca 1 Ocak 2021'de yürülüğü giren Atık Yağların Yönetimi Yönetmeliği uyarınca Liftli yıkamacılar, Motor yıkama yağlamacılar ve oto tamircileri gibi motor yağı değişimi yapan her işletmeye 5 yıl geçerli olacak Motor yağı değişim noktası izin belgesi alma zorunluluğu getirilmiştir.