Konvansiyonel parametreli endüstriyel atıksular

    

( Görsel Kaynak: www.sensorex.com )

    Eğer sahip olduğunuz işletme, gıda ve benzeri sektörlerden birinde faaliyet gösteren bir firma iseniz, atıksularınızı kanalizasyona önlemsiz bir şekilde, doğrudan deşarj edebilir misiniz yoksa önlem almak zorunda mısınız ? Tuz alıp paketleyen bir iş yeri ya da bir süt imalatçısı iseniz, atıksularınızı arıtmadan kanala verebilir misiniz? Bu yazıda bu soruların cevaplarını vermeye çalışacağım.

    İşletmenin faaliyetinden kaynaklanan endüstriyel nitelikli atıksular sadece konvansiyonel parametreleri ihtiva ediyorsa ( Ki bu sadece gıda endüstrisi için geçerli değildir. ) bu durumda işletmeden atıksularına önlem alması istenmeyebilir. Bu durum, aşağıda bahsedeceğimiz şartlar dahilinde gerçekleşebilir:

    İski AKDY Madde (3)-1-dd'de tabiatta kalıcı özellik göstermeyen konvansiyonel parametreler: Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ), Askıda Katı Madde (AKM), Yağ ve Gres, Toplam-N (Toplam Azot) ve Toplam-P (Toplam Fosfor) olarak tanımlanmıştır. Sülfür bu gruba dahil değildir. Çevre bakanlığına bağlı mevzuatlarda söz konusu deşarjlar alıcı ortam olduğu için sülfür konvansiyonel kabul edilebilir. Fakat kanalizasyon deşarjlarında sülfür, hidrojen ile birleşip son derece zehirli Hidrojen Sülfür gazına dönüştüğü için sülfür geleneksel (konvansiyonel) bir parametre olamaz.

    İşletmenin faaliyetinden kaynaklanan endüstriyel nitelikli atıksuların parametrelerinin konvansiyonel olup olmadığını anlamak için İski AKDY Tablo 2'ye bakılabilir. (Yönetmeliğin en sonunda yer alan tablo) Söz konusu tablo başlığı: "AAB (Atıksu Arıtma Bedeli) Tahakkukuna esas kirlilik parametreleri ve katsayılarıdır." İkinci ve üçüncü sütunda (Yukarıdan aşağıya olan kolonlar) faaliyet sektörü ve alt sektör isimleri görülmektedir. 4.sütunda kontrol edilecek atıksu parametreleri kısmındaki parametreler, sadece konvansiyonel parametreleri barındırıyor ise işletmenizdeki endüstriyel atıksulara önlem istenmemesindeki birinci şart tamamlanmış olur. Bu tip sektörler genellikle gıda üretimi yapan sektörler olmakla birlikte kağıt endüstrisi gibi ara sektörler de olabilir. Aşağıdaki tabloya göz atınız:

TABLO II

AAB TAHAKKUKUNA ESAS KİRLİLİK PARAMETRELERİ VE KATSAYILARI

 

No	Sektör Adı	Alt Sektör Adı		Kontrol Edilecek Atıksu Parametreleri	Kmax
1	Tekstil Endüstrisi	1.1	Yün Yıkama	pH, KOI, AKM, Yağ-Gres,	6
		1.2	Yünlü Tekstil Üretimi (Entegre)	pH, KOI, AKM, Yağ-Gres	5
		1.3	Her türlü elyaf, iplik, dokuma ve örgü kumaş son işlemleri, keçeleştirilmiş kumaş üretimi, baskı işlemleri, halı son işlemleri, dokusuz yüzeyli kumaş üretimi.	pH, KOI, AKM, Top-S, SO4	3
2	Plastik İşleme Endüstrisi	2.1	Hurda Plastik Yıkama	pH, KOI, AKM, Yağ-Gres, Fenol	4
		2.2	Kauçuk ve Sünger İşleyen Tesisler	pH, KOI, AKM	6
3	Deri Endüstrisi	3.1	Ham Deri İşleme Tesisleri	pH, KOI, AKM, Top-N, Top-Cr, Top-S, Yağ-Gres	6
		3.2	Deri Boyama	pH, KOI, AKM	4
4	Taş, Toprak  ve Maden İşleme Endüstrisi	4.1	Her türlü cevher işleme tesisi	pH, AKM; Ağır Metaller *	3
		4.2	Sırlı toprak ürünleri üretim tesisleri	pH, AKM, Zn	4
		4.3	Çimento Sanayii (Toz tutma işlemi su ile yapılıyorsa)	pH, AKM, Pb	4
		4.4	Blok Mermer Kesme Tesisleri	pH, AKM	4
		4.5	Cam Üretimi	pH, AKM, KOI, SO4, Ağır Metaller*	4
5	Gıda Endüstrisi	5.1	Nişasta, Un, Makarna Üretimi	pH, KOI, AKM	3
		5.2	Alkollü İçkiler ve Malt Üretimi	pH, KOI, AKM	5
		5.3	Süt ve Süt Ürünleri	pH, KOI, AKM, Yağ-Gres	3
		5.4	Yağlı Tohumlardan Yemeklik Yağ, Sabun, Gliserin Üretimi	pH, KOI, AKM, Yağ-Gres	5
		5.5	Mezbahalar ve Kombinalar	pH, KOI, AKM, Yağ-Gres, Top-N	5
		5.6	Et İşleme (Kesim Yok)	pH, KOI, AKM, Yağ-Gres	3
		5.7	Sebze, Meyve Yıkama ve Konservecilik	pH, KOI, AKM,	3
		5.8	Reçel, Şekerleme, Çikolata, Bisküvi, Ciklet, Dondurma	pH, KOI, AKM, Yağ-Gres	3
		5.9	Tuz (NaCl) İşleme Tesisleri	pH, AKM, KOI	3
		5.10	Alkolsüz İçkiler	pH, KOI, AKM,	2
		5.11	Su Ürünleri İşleme Tesisleri	pH, KOI, AKM, Yağ-Gres	3
		5.12	Tavuk Kesim Yerleri	pH, KOI, AKM, Yağ-Gres	3

    Örneğin tablodaki, alt sektör başlığındaki 5-6 kısmında "Et işleme" sektörüne bakalım. Hemen yanındaki sütunda kontrol edilecek atıksu parametreleri: pH, KOİ, AKM ve Yağ Gres olarak gözükür İşte bu ve bunun gibi atıksuyu olan işletmeler, konvansiyonel parametreli işletmelerdir ve atıksuları toksik parametre içermez. Aynı şekilde 1.1 "Yün yıkama" sektöründe de konvansiyonel parametreleri görürüz. Fakat 2.1 "Hurda plastik yıkama" sektöründe göreceğimiz fenol parametresi toksik parametredir ve bu yüzden Hurda plastik yıkama faaliyetinden meydana gelen endüstriyel atıksu, konvansiyonel yani geleneksel bir endüstriyel atıksu değildir.

    

    Bu gibi işletmelerde aranan ikinci şart ise günlük atıksu debisi şartıdır. Eğer günlük endüstriyel atıksu debileri 3m³/gün'ün altında ise bu gibi işletmelerden atıksuları için önlem istenmez. Endüstriyel atıksularını kanalizasyon hattına doğrudan deşarj edebilirler. Bu konudaki ilgi yönetmelik maddesi şudur: İski AKDY Madde (12)-20: "Atıksu toplama havzasında veya içmesuyu havzasında yer alıp atıksuları kanalizasyon şebekesi vasıtasıyla içmesuyu havzası dışına taşınan ve debisi 3 (üç) m³/gün’ün altında sadece konvansiyonel parametreleri ihtiva eden işletmelerden atıksu ön arıtma tesisi istenmez."

    Burada istenen 3m³/gün değeri sınır bir değerdir. Söz konusu su olduğu için, günlük debi 3 ton olarak da zikredebileceğimiz bu değer 2.99 ton/gün gibi, üçün altında olmalıdır. 3 ton olduğu zaman atıksulara önlem istenir.

    Tüm bu anlattıklarımızın yanında bir de önemli bir istisna vardır. Her ne kadar günlük atıksu debiniz 3 tonun altında olsa ve faaliyet sektörünüzün parametreleri yukarıda bahsedildiği üzere konvansiyonel parametreler olsa da işletmenizden önlem istenebilir. Bu durumda etken unsur atıksuların pH değeridir. Eğer atıksularınızın bir kısmı ya da tamamı asidik karakterde ise (pH < 6), asidik karakterdeki atıksu İski AKDY kanalizasyona deşarj limitlerindeki pH 6-12  aralığını sağlamadığı ve kanalları tahrip edip çevreye zarar vereceğinden kanala doğrudan deşarj edemezsiniz. Yani asidik sular da üretim prosesine dahil ise, büyük bir ihtimalle atıksularınıza önlem almak zorunda kalırsınız.
    

    Bir misal üzerinden gidecek olursak: Alkolsüz içecek imalatı yapan bir işletmesiniz. Günlük atıksu debiniz 300 litre olsun. Yani 0,3 m³/gün. Tablo 2, 5-10'a bakacak olursanız tüm parametrelerin konvansiyonel olduğunu görürsünüz. Fakat ünitelerinizden birinde dahi asidik içecek imalatı yapan bir ünite var ise, işte bu durumda atıksularınıza önlem almanız istenir. Önlemden kasıt , önceki yazılardan da anlaşılacağı gibi ya atıksular için bir arıtma tesisi kurmak ya da yetkili bertaraf tesisine taşıttırmaktır. Bu gibi misallerde günlük debi miktarı az olduğundan arıtma tesisi kurma ve işletme masrafları yerine, genellikle atıksular taşıtılarak bertaraf edilir.

    Debi hesabının nasıl yapıldığı ile ilgili merak edilenleri öğrenmek isterseniz ilgili yazıma ulaşmak için tıklayın.