Atıksu önlemi istenmeyen istisnai faaliyet türleri

Görsel kaynak : https://www.polysoude.com

    İski AKDY (Atıksuların Kanalizasyona Deşarj Yönetmeliği)'ne göre, belli şartlar altında bazı faaliyet türleri endüstriyel atıksu kaynağı oluştursalar da,  endüstriyel atıksuları için önlem ( Ön arıtma tesisi kurma, bertaraf tesisine taşıttırma, geri devir daimli kullanma vb. ) istenmez.

    

    Bu mevzudaki hüküm İski AKDY Madde 12-(22)'de : "Endüstriyel atık suyu 0,2 m³/gün veya daha az olup su perdesi, tel çekme, serigrafik, emprime ve matbaa baskı, deterjan, kozmetik, bazik yağ alma, vibrasyon, tekstil ve tekstil aksesuarları boyama alanında faaliyet gösteren işletmelerden, bu Yönetmelikte istenen önlemler istenmez." şeklindedir.

    

    Söz konusu yönetmelik maddesine göre, günlük endüstriyel nitelikli atıksu debisi 200 litre/gün (Günlük 0,2 m³) veya daha az olmak şartı ile faaliyetlerinden endüstriyel nitelikli atıksu kaynaklanmasına rağmen önlem istenmeyecek işletmeler ya da endüstriyel nitelikli atık su kaynağı oluşturan birimleri şunlardır:

    

    -Su perdesi ünitesi : Püskürtmeli sistem ile genellikle metal malzemelerin boyandığı birimlerdir. Püskürtülen spreyin fazlası ve boyanacak materyalin yüzeyine tutunamayan boya partikülleri su perdesindeki su ile tutulur. Su, su perdesinin haznesinde devir daim eder, bir müddet sonra bu su kullanılamaz hale gelir ve değiştirilir.

    -Tel çekme : Telin çapını küçültmek için kullanılan bir işlemdir. Elde edilen teller sıcak ya da soğuk su banyolarında yıkanır. Ürüne temas etme olduğundan, atıksu meydana gelir.

    -Serigrafik (direkt baskı), empire (kumaş üzerine yapılan baskılar) ve matbaa baskısı bulunan işletmeler:  Bu sektörde atıksular genellikle matbaa merdane ve kalıp yıkamadan kaynaklanmaktadır. Matbaada kullanılan boya, solvent bazlı ise merdane ve kalıplar gazlı / alkollü bezle elle silinerek temizlenebilmektedir. Bu durumda atıksu kaynaklanmaz. Fakat baskıda su bazlı boya kullanılıyorsa, kalıp ve merdane temizliği yine su ile yapılır ve atıksu oluşur. Özellikle matbaa kısmı artık bilgisayar temelli baskı makinaları ile yapıldığı için zamanla bu sektörden atıksu kaynaklanmayacak olması kuvvetle muhtemeldir.

    -Deterjan imalatı: Üretim esnasında yeni ürün geçişlerinde yıkanmak zorunda olan kazan, ekipman ve yer yıkamalarından atıksu kaynaklanır. Atıksular genellikle bazik karakterdedir. Deterjan ve türevlerini içeren bu tür imalathanelerde asidik ürünler de bulunabilir. Asidik ürün varsa istisnasız önlem istenecektir çünkü asidik sular kanal sistemine deşarj edilemez.

    -Kozmetik sektörü: Her türlü kişisel bakım ürünleri imal eden işletmelerdir. Merhem, diş macunu, esans, parfüm gibi ürünler imal edilir. Yine kazan ve ekipman yıkamadan atıksu kaynaklanır. Normal şartlar altında kozmetik sektöründe asidik ürün bulunmaz. Kozmetik ürünlerinin cilt bakım ürünlerinde en çok kullanılan ana madde Çinko olduğundan, bu sektörün atıksularındaki ana kirletici unsur da bir ağr metal olan Çinko'dur.

    -Bazik yağ alma ünitesi: Boyama öncesi metallerin yüzeylerinde bulunan yağı, bazik yıkama havuzları ile alan sistemlerdir. Çoğunlukla fosfatlı yıkama banyoları kullanılır. Çoğu zaman bazik üniteler olsa da bazı faaliyet türlerinde deterjan bazlı yüzey temizleme yağı istenildiği gibi temizleyemez. Ya da bazen boyanın iyi tutması için metal yüzey üzerinde hafif bir aşınma olması istenir. Bu yüzden asidik yüzey temizleme kimyasalları kullanılır. Asidik olduğu için bunlar istisnai faaliyet türlerine girmez ve bu atıksular için muhakkak önlem istenir. İş yerleri aynı boyama öncesi yüzey temizleme için tinerli bezle elle silme faaliyeti de yapabilmektedirler, bu durumda endüstriyel atıksu kaynaklanmaz.

    -Vibrasyon ünitesi: İsmi latince vibration'dan gelir, manası titreşimdir. CNC ve torna sonrası şekil verilen ve dizayn edilen metal parçaların çapaklarını almak için kullanılır. Bu işlem için büyük bir kazanın içerisinde taşlar, bazik kimyasallar, vibrasyon taşları ile birlikte metal ürünler titreştirilirek karıştırılır. Oldukça gürültülü çalışır. Atıksuyu bazik karakterdedir. İstisna olarak kabul edilse de asidik vibrasyon üniteleri de vardır.

    -Tekstil ve tekstil aksesuarları boyama faaliyetleri: Bahsettiğimiz bu faaliyet aksesuar boyama için büyük tekstil fabrikaları değildir. Çünkü bu sektörlerde atıksuyun az olması söz konusudur. Bu tür işletmeler küçük numuneleri boyayarak deneme yaparlar. Genellikle bir kazan içerisinde boyanacak tekstil ürünü ya da aksesuarı boya ve rafine tuz ile (NaCl) kaynatılır. Rafine tuz boyanın ürüne yapışmasını kolaylaştırdığı için kullanılır. Neticede boyalı ve renkli bir atıksu oluşur. Boyama yapan büyük tekstil fabrikaları da vardır. Buralardan büyük miktarda atıksu oluşur. Otomatik dozajlama sistemleri olan ve sürekli çalışan büyük arıtma tesislerine sahiptirler.

    

    İşletmede yukarıdaki faaliyetlerden biri mevcut ise ve endüstriyel nitelikli atıksu kaynaklanıyorsa, günlük atıksı oluşum miktarını gösteren endüstriyel nitelikli atıksı miktarı 0,2 m³/gün ya da daha az ise, bu  işletmelerden önlem istenmez. Endüstriyel nitelikli atık sularını kanalizasyon hattına direkt deşarj edebilirler. Yönetmelikte bu tür faaliyetlerin pH derecesi bazik kabul edilmiştir. Fakat asidik ürün imalatları da olabilir. 

    Burada dikkat edilecek konu: önlem istenmeyen istisna üniteler, sadece yukarıda bahsedilen birimlerden kaynaklanan atık sular için geçerlidir. Fakat  iş yerinde endüstriyel atıksu oluşturan başka bir birim varsa, örneğin 0,2 m³/gün şartını sağlayan bir vibrasyon ünitesinden kaynaklanan atıksuyun yanında, günlük 1m³ atıksu meydana getiren bir metal kaplama ünitesi varsa ne yapılması gerektiği AKDY'ne göre belirlenmemiştir. Yani Metal kaplama atıksuları için önlem alınırken, vibrasyondan kaynaklanan atıksular kanala verilebilir mi sorusuna AKDY'nin bir cevabı yoktur. Benim sahadan edindiğim tecrübeye göre, bu gibi durumlarda da yapılması gereken şey vibrasyon ünitesinden kaynaklanan atıksuların arıtılması, dolayısıyla ön arıtma tesisine gönderilmesi, kanala verilmemesi şeklindedir.

    Bunların dışında bazı şartlar altında atıksuyu parametreleri sadece geleneksel parametrelerden oluşan işletmelerden de önlem istenmeyebilir. Bu konudaki yazıma burayı tıklayarak göz atabilirsiniz.